اصطلاحات فنی پروانه

اندازه پروانه (Propeller Size)

دو شماره برای توصیف اندازه پروانه استفاده می‌شود. یکی از آنها قطر و دیگری گام پروانه را نشان می‌دهد. عدد اول همواره نشان دهنده قطر پروانه است. برای نمونه شماره 13.5×15 پروانه‌ای با قطر ۱۳.۵ اینچ و گام ۱۵ اینچ را نشان می‌دهد. عبارت RH و LH استفاده شده برای پروانه‌ها به معنای راست‌گرد و چپ‌گرد می‌باشد. پروانه RH یعنی با چرخش ساعتگرد، پروانه قایق را به طرف جلو هل می‌دهد و به همین صورت عبارت LH یعنی با چرخش خلاف عقربه ساعت، پروانه قایق را به طرف جلو حرکت می‌دهد.

قطر پروانه (Diameter)

قطر پروانه، قطر دایره‌ای است که پروانه هنگام چرخیدن می‌سازد که برابر است با ۲ برابر فاصله وسط قسمت مرکزی (هاب) تا نوک یکی از پره‌های پروانه.

گام پروانه (Pitch)

گام پروانه میزان حرکت تئوری پروانه به سمت جلو با یکبار چرخیدن پروانه است. برای مثال در پروانه 13.5×15 که دارای گام ۱۵ می‌باشد، بصورت تئوری با یک دور چرخیدن پروانه، ۱۵ اینچ حرکت به جلو رخ می‌دهد. از آنجایی که در تمامی قایق‌ها پدیده Slip اتفاق می‌افتد بنابراین میزان حرکت واقعی کمتر از میزان تئوری بدست آمده از گام پروانه است.

اسلیپ (Slip)

اسلیپ میزان انرژی از دست رفته یک پروانه در حین عملکرد آن می‌باشد به این معنی که فاصله طی شده پروانه در یک دور از میزان مشخص شده توسط گام آن کمتر است. این میزان عموماً به شکل درصد عدم بهینگی بیان می‌شود. میزان مشخصی از اسلیپ برای هر خط تولید پروانه به گونه‌ای مهندسی می‌شود تا مشخصه‌های عملکردی متفاوتی را ایجاد نماید.

انحنای فنجانی (Cupping)

بسیاری از پروانه‌های امروزی دارای انحنای فنجانی در لبه فرار خود هستند. این انحنا باعث می‌شود که پروانه بهتر با آب درگیر شود و اثر ونتیلاسیون و اسلیپ کمتر شود. انحنای فنجانی باعث افزایش سرعت بیشینه در حالتی که موتور به درستی میزان شده باشد و پروانه در نزدیک سطح آب باشد می‌شود.

ونتیلاسیون (Ventilation)

ونتیلاسیون زمانی اتفاق می‌افتد که هوای سطح یا گازهای اگزوز به سوی پره‌های پروانه کشیده می‌شود. گردش سریع و ناگهانی قایق، پریدن از روی امواج، بالا بردن بیش از حد موتور در پاشنه قایق می‌تواند باعث این پدیده شده و افت سرعت و افزایش سریع دور موتور را منجر گردد.

کاویتاسیون (Cavitation)

کاویتاسیون پدیده‌ای است که در آن آب در اثر کاهش شدید فشار در پشت پره‌های پروانه، بخار می‌شود یا اصطلاحاً می‌جوشد. بسیاری از پروانه‌ها در حین عملکرد خود بصورت موضعی دچار کاویتاسیون می‌شوند اما افزایش میزان کاویتاسیون به خاطر ترکیدن حباب‌های هوای میکروسکوپی در سطح پره‌ها منجر به آسیب فیزیکی به پره‌های پروانه می‌شود. عوامل مختلفی باعث پدیده کاویتاسیون می‌شود از جمله انتخاب پروانه نامناسب برای نوع عملکرد، گام ناصحیح، آسیب فیزیکی به لبه‌ پره‌های پروانه و …

زاویه پره ( Rake)

زاویه پره زاویه‌ای است که یک پره نسبت به استوانه مرکزی پروانه می‌سازد و با درجه نشان داده می‌شود. زاویه زیاد پره برای کاربردهای مربوط به قرارگیری بالاتر موتور مناسب است و باعث کاهش ونتیلاسیون و افزایش لیف دماغه قایق می‌شود. البته میزان بسیار زیاد زاویه پره به موتور فشار وارد می‌کند و رسیدن به حالت سر خوردن قایق را به عقب می‌اندازد و اثر منفی بر روی علمکرد و کنترل قایق دارد.